Als je portefeuille gestolen of gewoon verloren geraakt, kan een ander heel wat over je te weten komen. Je geboortedatum, geboorteplaats, nationaliteit en zelfs je – eventueel verschrikkelijk gênante – tweede naam. Ook je geslacht blijft geen geheim meer, maar waarom staat dat daar in de eerste plaats op?
Geboortedatum, geboorteplaats, nationaliteit, allemaal goed en wel, maar ook ons geslacht komt op ons paspoort. Anno 2020 roept dat vraagtekens op: het is niet meer zo nodig als vroeger en voor verschillende mensen zorgt het voor problemen.
Godsdienst op je identiteitskaart
De koppigheid van de overheid, dat is volgens jurist Pieter Cannoot (UGent) de reden dat we ons geslacht of gender nog registreren. “Die zaken hoeven geen deel meer uit te maken van de burgerlijke staat van een persoon”, vertelt hij aan Charlie Magazine. “Het is niet langer iets wat de rechtspositie van een persoon bepaalt, op enkele uitzonderingen na die van voorbijgaande aard zijn, zoals verschil in pensioenleeftijd.”
Ook politica en hoogleraar gynaecologie Petra de Sutter (Groen) ziet daar geen exacte reden meer voor. “Vroeger moest dat juridisch gezien omdat mannen hun legerdienst moesten doen en ze enkel met vrouwen mochten huwen. Dat is nu achterhaald”, legt ze uit in HLN. “Heel lang geleden stond daar ook religie bij, terwijl men vandaag algemeen vindt dat niemand daar zaken mee heeft.”
Gender versus geslacht
Wie op het terras al eens graag naar mensen kijkt, vraagt zich misschien af en toe bij een gezicht af: “Is dat een jongen of een meisje? Een man of een vrouw?” Makkelijk opgelost dus: vraag even iemands paspoort, en klaar is kees. Toch is het niet zo simpel als het lijkt: voor verschillende mensen klopt die letter op dat document helemaal niet.
Om dat te begrijpen, moeten we eerst even kijken naar het verschil tussen gender en geslacht. Genderidentiteit verwijst naar de innerlijke beleving van gender. Het is een sociale identiteit die onder andere wordt beïnvloed door externe factoren als opvoeding, cultuur en stereotypen. Geslacht daarentegen gaat over je biologische geslachtskenmerken, die bij de meeste mensen op een wetenschappelijke manier kunnen worden vastgesteld aan de hand van chromosomen en genen, hormonen en duidelijke lichamelijke kenmerken.
Vanaf de geboorte wordt op onze papieren naar ons geslacht verwezen. Dat is niet voor iedereen even normaal. Ten eerste is 2% van de bevolking in België interseks. Dat betekent dat zij met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken worden geboren. Daarnaast zijn er ook mensen die zich identificeren als non-binair: ze voelen zich niet thuis in een van de hokjes ‘man’ of ‘vrouw’. Al deze informatie kan schuilgaan achter een simpele, maar onjuiste ‘V’ of ‘M’ op onze identiteitskaart.
Derde optie?
Dankzij de zogenaamde Transgenderwet kunnen mensen in ons land makkelijker van geslacht veranderen, maar dat was enkel van man naar vrouw en omgekeerd. Door dat binaire systeem vallen er dus nog steeds mensen uit de boot. Daar ging ook het Grondwettelijk Hof vorige zomer tegenin. “Personen met een niet-binaire genderidentiteit moeten ook de mogelijkheid hebben om het geslacht in hun geboorteakte aan te passen aan hun genderidentiteit”, zo klonk het. Dat betekent concreet dat er in de toekomst naast de keuze tussen M en V ook een derde mogelijkheid X moet komen.
Hoelang het daarop nog wachten is, weten we niet. Maar voor velen zal het in ieder geval een grote opluchting zijn. En wie weet, wordt de volgende stap wel een identiteitskaart zonder lettertje?
Het bericht Waarom staat ons geslacht op ons paspoort? verscheen eerst op Metro.
