De wereld van de romance is een miljardenindustrie. In 2015 was de verkoop van romanceboeken goed voor maar liefst 30% van de totale fictiemarkt. Daartussen zitten ook LGBT-romances. Gilke Geeraerts (KU Leuven) nam de lesbische romanceverhalen onder de loep en ondervond dat een happy end niet voor alle lesbische koppels lijkt weggelegd.
Romances zijn een (sterk geïdealiseerde) weerspiegeling van de maatschappij. Het genre evolueert mee met z’n tijd en met de huidige interesses, en dat is eraan te merken. Bestsellers als ‘Call Me By Your Name’ en ‘Fifty Shades of Grey’ tonen dat thema’s als homoseksualiteit of BDSM niet langer taboe zijn, integendeel. Lees dus enkele romances en je krijgt een blik op hoe een liefdesverhaal er in onze maatschappij mag, of moet, uitzien. En net dat vond Geeraerts interessant: als LGBT-verhalen populairder worden, welke normen en ideaalbeelden zitten er dan in verstopt? Zij las voor haar masterproef zeven Franstalige lesbische romances met als hoofdthema het homo-ouderschap. Uit haar studie blijkt dat een happy end vooral weggelegd is voor lesbische koppels die aan een aantal voorwaarden voldoen.
En zij leefden nog lang en gelukkig?
Romances hebben vooral een vrouwelijk lezerspubliek. Maar ook de verhaallijn is typerend voor het genre: een liefdesverhaal van twee personen die allerhande obstakels moeten overwinnen om uiteindelijk gelukkig samen te zijn. Vaak eindigt dit verhaal met een huwelijk en kinderen. Zo loopt het verhaaltje toch bij de heteroseksuele koppels. Het toekomstbeeld van de lesbische koppels in romances ligt net wat anders. Niet alleen omdat het ouderschap biologisch minder evident is, maar ook door weerstand vanuit de maatschappij. Het homo-ouderschap blijft vaak het onderwerp van vurige debatten.
De ‘goede’ en de ‘slechte’ lesbienne
Het ideale leven waar de hoofdpersonages uit de bestudeerde boeken van dromen, omvat telkens een echtgenote, kinderen, een huis en een bloeiende carrière. Die levensdoelen vormen dan ook de basis voor het onderscheid tussen een ‘goede’ lesbienne en een ‘slechte’ lesbienne. Zo zijn in de romances de ‘goede’ lesbiennes doorgaans wit, welgesteld, monogaam en eerder vrouwelijk met een kinderwens; in tegenstelling tot hun tegenhangers die een losbandig seksueel leven leiden en geen heil zien in het huwelijk en in het gezinsleven. Het idee dat er een ‘juiste’ manier bestaat om homoseksueel te zijn wordt homonormativiteit genoemd. Zolang een niet-heteroseksueel persoon aan bepaalde voorwaarden voldoet, mag die homo zijn, zo niet, dan wordt de homoseksualiteit minder aanvaard.
Huisje-boompje-kindje
Die homonormativiteit zie je volgens Geeraerts vooral aan het einde van het boek. «Het leven van de minder conventionele lesbiennes, zoals de eerder ‘mannelijke’ of de niet-monogame vriendinnen, is vaak onderwerp van hilariteit. Hun kritiek op het ‘huisje-boompje-kindje’-ideaal wordt niet serieus genomen. Ze krijgen dan ook geen happy end.» En dat in tegenstelling tot de ‘goede’ lesbiennes. Auteurs van de lesbische romances verheerlijken het moederschap met expliciete passages over het gezinsgeluk. Een lesbienne die moeder wil worden dient dan ook vaak als het goede en stabiele voorbeeld voor haar LGBT-vrienden met een losbandig leven. «De verhaallijnen van de Franstalige romances blijven erg typisch en lijken hard op het ‘boy-meets-girl’-stramien van de heteroromances.»
Mais pas en français
«De representatie van LGBTQ+-personen in de populaire literatuur is gelukkig positief», zegt Geeraets. «Maar toch worden er ook in een schijnbaar onschuldig en commercieel genre zoals de romance bepaalde normen opgedrongen. En dat gaat de inclusie juist bemoeilijken.» Zoals het er nu voor staat is de boodschap in de lesbische romances: ‘pas je aan, sticht een gezin en een happy end is ook voor jou binnen handbereik’, maar dat is natuurlijk niet het juiste signaal. Koppels zonder kinderwens kunnen namelijk ook gelukkig zijn. «Er is al tegenwind in de Engelstalige literatuur, waar er veel meer variatie is binnen de verhalen, ook met koppels die buiten de huidige normen vallen. Hoogstwaarschijnlijk zal ook de Franstalige literatuur die evolutie kennen.» Want als er één ding is waar we zeker van kunnen zijn, dan is het dat romances meegaan met hun tijd.
Vlaamse scriptieprijs
Gilke Geeraerts (KU Leuven) nam deel aan de Vlaamse Scriptieprijs 2022. Lees haar artikel op www.scriptiebank.be/romance.
Studeer je af in 2023? De Vlaamse Scriptieprijs gaat ook dit jaar op zoek naar de beste scripties en brengt ze onder de aandacht van de pers. Deelnemers maken kans op persaandacht én prijzen tot 2.500 euro. Meer info op www.scriptieprijs.be.
Dit artikel verscheen eerst op Metro: https://nl.metrotime.be/lifestyle/study-lesbiennes-volgens-het-romanceboekje
