Het ABC van huidkanker

In 2017 werden in België 67.122 kankergevallen vastgesteld. Daarvan waren 5% kwaadaardige melanomen. Het maakt van die huidkanker de op vier na vaakst voorkomende kankersoort in ons land, en de cijfers blijven gestaag toenemen. Op 15 jaar tijd is het aantal kwaadaardige melanomen in België zelfs verdubbeld. In 2004 ging het nog om 1.520 gevallen, in 2017 zaten we al aan 3.361 gevallen. Volgens de meest recente statistieken, die dateren van 2016, kostten melanomen aan 336 landgenoten het leven.

Melanomen zijn de gevaarlijkste vorm van huidkanker. In geavanceerde vormen kunnen ze ernstige symptomen veroorzaken en zelfs tot de dood leiden. Het is echter belangrijk om te weten dat een melanoom bijna nooit ongemerkt toeslaat. Je kan haast altijd waarschuwingssignalen vaststellen. Preventie is dan ook van het grootste belang. Als je een melanoom vroeg vaststelt, kan je er immers bijna altijd van genezen.

De toename van het aantal melanomen is grotendeels het gevolg van de manier waarop we zonnebaden. Als je een bleke huid of veel sproeten hebt, loop je meer risico om een huidkanker te ontwikkelen als je jezelf blootstelt aan de zon. In Frankrijk raadt de nationale unie van dermatologen (SNDV) aan om de zon tussen 12u en 16u te mijden en jezelf te beschermen met kleren, een hoed en intensief beschermende zonnecrème. Vooral jonge kinderen hebben daar veel baat bij. De unie raadt zonnebanken trouwens ten stelligste af.

Als je als kind ernstig door de zon verbrand wordt, verhoog je de kans dat je op volwassen leeftijd een melanoom ontwikkelt. Een onderzoek van Australische wetenschappers van de universiteit van Sydney wees in 2018 uit dat het risico op melanoom bij jonge volwassenen tussen 18 en 40 jaar oud een flink stuk lager ligt als ze zich tijdens de kindertijd en als volwassene regelmatig insmeren met zonnecrème. Vergeleken met mensen die maar zelden zonnecrème aanbrengen, hebben ze 35% tot 40% minder kans om huidkanker te krijgen.

Overmatige blootstelling aan de ultraviolette straling van de zon is echter niet de enige oorzaak. Volgens de Stichting tegen Kanker heeft ongeveer 10% van de mensen met een melanoom een familiale voorgeschiedenis. Als een van je ouders of een dicht familielid erdoor getroffen werd (vader, moeder, broer, zus of kind), dan heb je twee tot drie keer meer kans dan gemiddeld om het ook te krijgen.

Euromelanoma, een organisatie die in 1999 opgericht werd door zes Belgische dermatologen, heeft een lijst van adviezen opgesteld om jezelf te onderzoeken op huidkanker. Je doet het best elke maand en het neemt maar enkele minuten in beslag. Neem er een handspiegeltje bij en ga recht voor een staande spiegel staan.

• Onderzoek je gezicht, je neus, je lippen, je mond en de voor- en achterzijde van je oren (gebruik de spiegels om beter te zien)
• Onderzoek je hoofdhuid. Gebruik een kam of een haardroger om je haar uit elkaar te houden. Als je weinig haar hebt, moet je goed je volledige hoofdhuid onderzoeken.
• Onderzoek je handen, ook tussen je vingers.
• Onderzoek de voor- en achterzijde van je armen, te beginnen bij je oksel en vandaar van je elleboog naar je handen. Concentreer je vervolgens op je hals, je borststreek en je romp.
• Als vrouw mag je niet vergeten om ook tussen en onder je borsten te checken.
• Draai je rug naar de staande spiegel en gebruik een handspiegeltje om je rug te onderzoeken. Begin bij je nek en schouders, en daal af tot aan je onderrug.
• Onderzoek je billen en kuiten, tot aan je hielen.
• Draai je weer om tot je recht voor de spiegel staat en onderzoek je schaamstreek. Check de voorzijde van je benen en de bovenkant van je voeten.
• Onderzoek tot slot je voetzolen en kijk tussen je tenen.

De Stichting tegen Kanker gaat ervan uit dat bij een volwassene elke pigmentvlek of moedervlek aandacht verdient. Dat is met name het geval wanneer die vlek kenmerken vertoont die onder de ABCDE-regel vallen: Asymmetrie (is de vlek niet symmetrisch), Begrenzing (heeft de vlek een onregelmatige of vage rand), Colour (is de vlek niet egaal van kleur), Diameter (heeft de vlek een doorsnede van meer dan 6 mm) en Evolutie (verandert de vlek progressief van kleur, vorm en grootte, of zitten er andere vlekjes omheen).

Zodra je een pigmentvlek vaststelt of merkt dat die verandert, is het dus aangeraden om naar de dokter te stappen. Als die van mening is dat het mogelijk om huidkanker gaat, zal je doorverwezen worden naar een specialist. Gewoonlijk is dat een dermatoloog, soms een chirurg.

Heb je een heel lichte huid en verbrand je gemakkelijk in de zon? Heb je veel moedervlekjes? Heb je tijdens je kindertijd ernstige zonnebrand opgelopen? Zijn er gevallen van melanoom in je familie? Dan behoor je tot een risicogroep en kan je je preventief laten onderzoeken. Die screening is cruciaal. Huidkanker laat zich namelijk heel gemakkelijk behandelen, op voorwaarde dat hij vroeg genoeg vastgesteld en aangepakt wordt.