Zelfhulpboeken zijn verslavend. Ze impliceren dat die betere, slankere en slimmere versie van onszelf zich verstopt tussen kant-en-klare stappenplannen, nieuwe inzichten en vernuftige denktrucjes. Mits wat volharding kom je hem of haar vanzelf tegen. Tweehonderd pagina’s later weet je wel beter: alles is nog altijd exact hetzelfde. Waarom blijven we dit soort boeken in godsnaam lezen?
Mijn eerste zelfhulpboek kreeg ik cadeau op mijn vijftiende. Mijn hart was op brute wijze gebroken door mijn eerste liefde en mijn zo al wankele zelfvertrouwen kreeg een flinke knauw. Het ideale moment voor ‘Aantrekkelijk word je zo’ van Judith Reinsma. Het boek was exact wat ik nodig had: een pleister op de wonde van mijn gekwetste tienerego. IJverig maakte ik lijstjes met leuke complimenten van familie en vrienden en herhaalde ik die complimenten dagelijks in de spiegel om mezelf ervan te overtuigen dat er wel een grond van waarheid in moést schuilen.
Op dit moment zijn we exact twaalf jaar later. En ondanks het feit dat mijn collectie zelfhulpboeken aanzienlijk gegroeid is, ben ik nog steeds een geboren chaoot, een onverbeterlijke sloddervos en een hardnekkige twijfelaar. Het feit dat ik momenteel een dubieus poederdieet volg, bewijst dat ik niet bepaald ben uitgegroeid tot een ‘gelukkige eter’, zoals de boekenkaft op mijn nachtkastje suggereert. Ik troost me met de gedachte dat dit vast niet alleen voor mij geldt.
We houden van problemen
“Om jezelf te veranderen heb je een heel sterke drijfveer nodig”, bevestigt ervaringsexpert Marianne Power. “Bovendien zijn we vaak gehecht aan onze problemen, omdat die nu eenmaal bij onze persoonlijkheid horen”. Ik ben bijvoorbeeld barslecht met zowel geld als mannen, dat is altijd al zo geweest. Wie ben ik zonder mijn geklaag over die thema’s?” De 36-jarige journalist verslond op een jaar tijd twaalf zelfhulpboeken en paste de bijbehorende adviezen nauwgezet toe op haar leven. Het resultaat? Een depressie. En het boek ‘Help me!’, waarin ze haar inzichten op hilarische wijze bundelt.
De vergelijkingsval
Dat we het zo moeilijk hebben om onszelf te aanvaarden, ligt gelukkig niet enkel aan onszelf. Ook de sociale media spelen een rol. “Vroeger had je geen flauw benul wat die knullige klasgenoot van in de kleuterklas presteerde. Nu zie je op sociale media dat hij zijn eigen bedrijf heeft opgericht en in zijn vrije tijd samen met zijn bloedmooie vrouw deelneemt aan triatlons”, legt Power uit. “De kans is groot dat je dan in de vergelijkingsval trapt: je legt je eigen beperkingen naast andermans uitvergrote succesverhalen. Logisch dat je daar niet bepaald gelukkiger van wordt”.
Dat klinkt me helaas al te bekend in de oren. Sterker nog, ik ben zelf eveneens schuldig. Mijn online ego is een pak perfecter dan mijn echte ik. Zij reist bijna constant de wereld rond en vult haar dagen met het verzinnen van grappige quotes bij haar perfecte foto’s. Een fulltime job lijkt ze niet te hebben, echtelijke ruzies, identiteitscrisissen of slaapgebrek evenmin. Als ik een baaldag heb open ik zelfs mijn eigen Instagram-profiel, om mezelf te verzekeren dat mijn dagelijks leven mooier is dan dat het op dat moment lijkt. Nu pas besef ik hoe absurd dat eigenlijk is.
Wordt dat onbehagelijke gevoel nog versterkt door zelfhulpboeken, die soms lijken te impliceren dat je moet veranderen? En leggen we die boeken dan niet beter aan de kant? Niet per se. “Sommige boeken geven je inderdaad de indruk dat je de schoonheid en het succes van Beyoncé zal evenaren als je maar hard genoeg je best doet. Onzin, uiteraard. Maar zelfhulpboeken bieden heil aan mensen die worstelen met existentiële vragen. Vroeger kon je je voor dat soort vragen richten tot God, of zelfs je grootouders. Maar onze maatschappij is in zo’n rotvaart veranderd dat we die kennis elders zoeken. En daar kunnen zelfhulpboeken dus van pas komen”, klinkt het.
Hier en nu
Uit haar lange leeslijst onthoudt Power de praktische adviezen uit ‘De kracht van het nu’, het boek van Eckhart Tolle. “Wanneer je jezelf betrapt op gepieker, kan het handig zijn om even naar de oorsprong van dat gepieker te gaan. Gaat het om een probleem dat echt bestaat? Of ben je je druk aan het maken over een mogelijk probleem in een verre toekomst? Zo zal je beseffen dat je vaak energie verspilt aan onbestaande problemen.»
Zoals het een kritische journalist betaamt, pas ik die laatste tip een week toe op mijn leven. Tot mijn grote verbazing blijkt dit advies wél echt te helpen. Ik val ’s avonds zowaar een half uurtje eerder in slaap.
Wie is Marianne Power?
Als freelancejournaliste schrijft Ierse Marianne Power al zo’n tiental jaar voor de Daily Mail, Telegraph, Grazia en Vogue over voornamelijk lichtvoetige lifestyleonderwerpen. Met haar pas verschenen debuut ‘Help me!’ gooide ze hoge ogen in binnen- en buitenland. Haar autobiografische boek wordt vertaald in twintig landen en ook de filmrechten zijn intussen verkocht.
Mare Hotterbeekx
Het bericht Gezocht: perfect lief, perfect lijf, perfect leven verscheen eerst op Metro.
