Tot op vandaag zijn wetenschappers nog niet helemaal zeker over wat het nut van dromen is, maar ze hebben wel vijf mogelijke theorieën opgesteld. Invloedrijke veronderstellingen zijn dat het dient om onderdrukte verlangens te uiten of om herinneringen te verwerken. Andere onderzoekers geloven dan weer niet in een eenzijdige verklaring, maar in een combinatie van de vorige functies.
Dromen, we doen het elke nacht, maar staan er meestal weinig bij stil of herinneren het ons zelfs de volgende ochtend niet meer. Toch stellen wetenschappers dat het in totaal twee uur van onze nachtrust in beslag neemt. De inhoud van dromen wordt meestal indirect bestudeerd door mensen die erover vertellen als ze wakker worden. Tegenwoordig gebeuren er ook steeds meer observaties in laboratoria om de verzamelde data objectiever te maken. Uit die methoden werden vijf mogelijke redenen afgeleid over waarom we het doen.
Een uiting van onderdrukte verlangens
Dromen over seks komen vaak voor en liggen aan de basis van de theorie dat ze een uiting zijn van onderdrukte verlangens. De bekende arts en psycholoog Sigmund Freud stelde namelijk dat de mens gedreven wordt door primitieve hunkeringen en gedachten, zoals agressieve en seksuele instincten. Die diepste verlangens zijn vaak taboe, waardoor we ze onderdrukken, maar daardoor verschijnen ze tijdens onze slaap. Dat is positief, want zo kan de dromer zich er toch nog mee verzoenen.
Een nevenproduct van het mentale verwerkingsproces
Sommige dromen zijn absurd en lijken op het eerste gezicht zinloos. Als we wakker worden, gaan we de willekeurige droombeelden van tijdens de slaap echter gebruiken om er een coherent verhaal van te maken. De Amerikaanse neurowetenschappers, J. Allan Hobson en Robert McCarley, spraken in dit verband al in 1977 over het ‘activation-synthesis model’.
Volgens deze hypothese zijn dromen een nevenproduct van het mentale verwerkingsproces, waarbij onze hersenen interne signalen samenvatten en interpreteren. Omdat we chaotische informatie omzetten in nieuwe ideeën stelt Hobson dat het de meest creatieve staat van de mens is. Schijnbaar vreemde en nutteloze dromen krijgen daardoor betekenis en laten ons waardevolle connecties leggen.
Voorbereiding op gevaar
Word je in je dromen steeds weer achtervolgd door een kwaadaardige schim waarvan je probeert weg te lopen? Volgens sommige wetenschappers helpen dromen ons om ons voor te bereiden op gevaren uit het echte leven. Zo krijgen we een simulatie van potentiële bedreigingen in de veilige slaapomgeving, zodat we leren hoe we moeten reageren als ze ook in de realiteit zouden voorkomen.
In veel dromen moeten we vechten of wegvluchten, waardoor onze survivalskills al zeker mentaal getraind worden. Dat verklaart ook waarom we zo vaak nachtmerries hebben over enge zaken. Hetzelfde geldt voor beschamende situaties, waarbij we in het openbaar naakt zijn of vergeten zijn om een examen te studeren. Door erover te dromen willen we die scenario’s in het echte leven vermijden of ermee om leren gaan.
Herinneringen sorteren en verankeren
In onze dromen zien we vaak zaken die de vorige dag gebeurd zijn of waarover we nagedacht hebben. De ‘information-processing theorie’ stelt dat we tijdens onze slaap de herinneringen die we doorheen de dag verzameld hebben, verankeren in ons geheugen. Daarom komen die gebeurtenissen ook wel eens in onze dromen piepen. Tijdens dit proces worden nuttige herinneringen versterkt, terwijl zinloze recollecties vervagen. Alle belevenissen bewaren, zou namelijk te veel hersencapaciteit in beslag nemen, dus sorteert en verankert ons brein sommige en verwijdert het andere.
Emoties verwerken
Tot slot kunnen dramatische dromen soms levensecht lijken of steeds terugkeren. Zoals we met gevaar geconfronteerd worden tijdens onze nachtrust, verwerken we ook hevige emoties of trauma’s in de veilige slaapomgeving. Onderzoek wees namelijk uit dat de amygdala in de hersenen, die instaat voor het verwerken van gevoelens, actief is tijdens onze slaap en zeker als we intense dromen beleven.
Sommige onderzoekers leggen zelfs de link met stemmingsstoornissen en depressies. Mensen die hieraan lijden, slapen vaak minder goed. Dat gebrek aan een goede nachtrust en dromen, zou deze mentale ziektes wel eens in de hand kunnen werken, omdat emoties niet voldoende verwerkt kunnen worden.
Het bericht Dit zijn de vijf redenen waarom we dromen verscheen eerst op Metro.
