De kleur van kleding beïnvloedt het humeur en heeft invloed op hoe mensen je persoonlijkheid beoordelen. Wie veel met kleur bezig is, zoals designers en modeontwerpers, weten maar al te goed hoe groot de rol van kleur is. De perceptie van kleur is echter heel subjectief en het is zelfs mogelijk om de manier waarop we kleuren percipiëren te beïnvloeden.
De context zal voor een groot deel bepalen hoe kleuren worden gepercipieerd. In het verkeer wordt een rood T-shirt bijvoorbeeld gelinkt aan gevaar. Onder meer verkeersborden en opschriften die waarschuwen voor gevaar zijn vaak rood. Ook brandweermannen, fluohesjes en ziekenwagens maken vaak gebruik van rode kleuren. In een nachtclub wordt rood dan weer als erotisch aanschouwd en is het vaak een gewaagde kleur, terwijl het op Valentijnsdag als romantisch wordt ervaren. Toch is niet alleen de context bepalend.
Manipulaties en technieken die de kleurperceptie beïnvloeden
Dat kleur, vorm en context elkaar beïnvloeden, dat weten de meeste mensen wel. Een ontwerper zal er zeker rekening mee houden wanneer hij een logo bedenkt. Daarnaast moet men ook goed nadenken over hoe de logokleuren met andere kleuren worden gecombineerd, bijvoorbeeld wanneer men overgaat tot een handdoek bedrukken. Een eenvoudig voorbeeld om dat aan te tonen, is een gele cirkel. Als een gele cirkel op een lichte kleur als lichtblauw wordt geplaatst, geeft het een gevoel van warmte en doet het denken aan de zon. Plaats het echter op een donkere kleur als donkerblauw of zwart en het doet denken aan een kille nacht onder het maanlicht. Contrastverhogende of -verlagende achtergrondkleuren en randkleuren kunnen met andere woorden verregaande gevolgen hebben voor de subjectieve perceptie van kleuren.
In de praktijk zal men er bij promowear vooral voor willen zorgen dat het logo voldoende in het oog springt. Dit gaat eenvoudiger als het logo signaalkleuren bevat, kleuren die de aandacht trekken. Denk bijvoorbeeld aan het felle geel in het logo van IKEA of het rood van Coca-Cola. De signaalwaarde kan daarbij worden verhoogd door het op een zwarte achtergrond te plaatsen. Ook kan de stof zo worden gekozen dat er meer licht wordt gereflecteerd of kan de helderheid worden verhoogd. Tot aan de jaren negentig van de vorige eeuw voegde men om die reden bijvoorbeeld zware metalen toe aan bierkratten. Hierdoor werden de kleuren helderder. Uiteindelijk is men daar omwille van gezondheidsrisico’s mee moeten stoppen.
Cultuur bepaalt hoe we kleuren percipiëren
De manier waarop we kleuren percipiëren, is ook sterk afhankelijk van de cultuur waarin we opgroeien en de media die we te zien krijgen. In een Amerikaans onderzoek ging men bijvoorbeeld het kleurgebruik in Beauty and The Beast na en vergeleek men dit met het kleurgebruik in Princess Mononoke, een populaire Japanse anime-film. Het gaat om twee gelijkaardige films van twee gelijkaardige studio’s uit twee gelijkaardige tijdperken. In beide films maken ze veelvuldig gebruik van de kleuren blauw en rood. En toch verschilt de manier waarop deze kleuren worden gebruikt heel sterk.
Disney kleedt Belle bijvoorbeeld in het wit en blauw om haar vriendelijkheid te doen uitstralen. Het Beest krijgt echter een rode outfit wanneer hij boos is en een blauwe wanneer hij een band met Belle heeft opgebouwd. In Beauty and The Beast gebruikt men rood als een duivelse kleur en als verlenging van het slechte karakter van het Beest. Blauw en rood symboliseren dan ook de tegenstellingen in de film.
In de Japanse cultuur is rood echter een religieuze kleur die ook vaak wordt gebruikt bij heiligdommen. Op dezelfde manier komt het ook terecht in de maskers die worden gedragen in Princess Mononoke. Een lichtblauwe kleur geeft er de personages een neutraal en passief karakter mee. De fellere blauwvarianten werden voorbehouden aan de natuur en werden enkel aan de protagonist meegegeven, wat de band tussen hem en de natuur dient aan te tonen. Bij de Japanse film worden de tegenstellingen dan weer gesymboliseerd met de kleuren groen en zwart: de groene natuur ten opzichte van de zwarte vernieldrang van de mens.
Dit onderzoek richtte zich enkel op de oosterse en de westerse cultuur, maar er zijn nog heel wat andere culturen die hun eigen betekenis aan kleuren meegeven. In de Afrikaanse cultuur is rood bijvoorbeeld een rouwkleur. Dergelijke culturele verschillen zijn dan ook heel belangrijk voor wie een logo ontwerpt.
Dit artikel verscheen eerst op Metro: https://nl.metrotime.be/algemeen/de-perceptie-van-kleur-subjectiever-dan-men-denkt
