Dossier: Week van het DNA
DNA zit in ons en in alle levende dingen. Het zit in al onze cellen, we dragen het met ons mee en we laten overal sporen achter. DNA vertelt iets over wie we zijn, onze geschiedenis en toekomst. Een hele week lang leer je bij Metro de complexe waarheid achter dit simpel drieletterwoord.
Genetische variaties zijn normaal en hebben we allemaal. Maar soms zijn die variaties niet onschuldig en veroorzaken ze een erfelijke aandoening. Een erfelijke ziekte in de familie roept vragen op. Ben ik drager van de ziekte? Zal de ziekte mijn (klein)kinderen treffen? Vooral mensen met een kinderwens herkennen deze vragen.
Gelukkig kun je vooraf te weten komen of er werkelijk een risico is. In een Centrum voor Medische Genetica kun je laten testen of jij (of je partner) drager bent van een erfelijke aandoening. Dat heet een dragerschapstest. Een geneticus informeert je op basis van jullie testresultaten over de risico’s voor je kinderen nog voor je zwangerschap. Sommigen laten vanwege de risico’s hun kinderwens varen of overwegen adoptie. Wil je wel kinderen, maar een erfelijke aandoening vermijden? Dan kan je kiezen om zwanger te worden met donorzaad of -eicellen. Of men kan embryo’s uit je eigen zaad- en eicellen laten groeien via ivf, waarna een embryo wordt ingeplant dat niet door de ziekte getroffen is. Die techniek heet pre-implantatie genetische diagnostiek. Uiteraard kan je er ook voor kiezen om op de natuurlijke manier zwanger te worden, rekening houdend met het risico. Veel overwegingen, elk met hun gevolgen en risico’s. Wie een genetische aandoening in de familie heeft en een kind wil, gaat niet over één nacht ijs.
Genoomanalyse
Ook na de geboorte van het kind worden genetische testen afgenomen. De hielprik is een voorbeeld van zo’n test. Bij elke pasgeborene in België wordt bloed afgenomen om elf aangeboren ziekten op te sporen. Daarnaast heb je de genoomanalyse. Een volledige genoomanalyse brengt je genetische code in kaart. Men leest de belangrijkste lettertjes en gaat ze interpreteren. Het resultaat is een rapport over je uiterlijke kenmerken, je aanleg tot ziektes en andere eigenschappen, meestal in termen van een verhoogd of een verlaagd risico. Een genoomanalyse brengt bij iedereen wel een aantal verhoogde en verlaagde risico’s en afwijkingen aan het licht. Niemand is helemaal ‘perfect’.
Schat aan informatie
Tien jaar geleden duurde het nog weken en kostte het duizenden euro’s, maar het wordt steeds eenvoudiger en goedkoper. Er zijn commerciële bedrijven die online genoomanalyses aanbieden, maar zonder begeleiding, waardoor je de resultaten verkeerd kan interpreteren. Bovendien verzamelen bedrijven zo informatie die kan worden doorverkocht. Verzekeraars zijn immers geïnteresseerd in je genetische informatie, want die zegt mogelijk iets over je levensverwachting. Ook werkgevers willen wel neuzen in je genetisch receptenboek, voor ze je aanwerven. Je genetische code is een kostbare schat aan informatie. Maar wie mag erover beschikken en waarvoor?
Het bericht DAG 2: Niemand is perfect verscheen eerst op Metro.
