Dossier: Week van het DNA
DNA zit in ons en in alle levende dingen. Het zit in al onze cellen, we dragen het met ons mee en we laten overal sporen achter. DNA vertelt iets over wie we zijn, onze geschiedenis en toekomst. Een hele week lang leer je bij Metro de complexe waarheid achter dit simpel drieletterwoord.
Wist je dat zowel mensen, dieren en planten gedeeltelijk hetzelfde DNA bezitten? Ons DNA is een receptenboek voor hoe wij ontwikkelen en bepaalt of we uitgroeien tot vlieg, muis, aap of mens. Het basisplan was al aanwezig bij onze allervroegste voorouder, daarom delen mensen, dieren en planten een groot aantal dezelfde genen.
Mensen bestaan uit foutjes
DNA en genen worden doorgegeven van ouder op kind. Regelmatig worden foutjes gemaakt bij die overdracht waardoor er nieuwe varianten ontstaan. Door deze ‘foutjes’ ontstond 2 miljoen jaar geleden de mens als aparte soort uit DNA doorgegeven door onze gemeenschappelijke voorouders met de apen. Die mensen evolueerden naar de ‘moderne’ mens zo’n 200 000 jaar geleden. Wij hebben nog steeds zo’n 95% à 99% DNA gemeen met de chimpansee! Al zien we er heel anders uit, omdat onze genen in een ander patroon gebruikt worden. Weetje: Het DNA van de chimpansee heeft meer overeenkomst met het DNA van de mens dan met dat van de gorilla!
Vanuit Afrika veroverden de mensen de wereld en ontstonden er nieuwe genetische verschillen. Deze variaties uiten zich in verschillende huidskleuren, gestaltes, maten en vormen. Toch zijn deze verschillen genetisch gezien miniem. Alle mensen hebben ongeveer 99,9% genen gemeen met elkaar. Het is de wetenschap van de populatiegenetica die dit bestudeert.
Binnen een familie lijken mensen genetisch nog meer op elkaar. Hoe dichter familieleden bij je staan, zoals je ouders, hoe meer jullie genetisch op elkaar lijken. Naast de 99,9% die iedereen gemeenschappelijk heeft, overlapt ook de laatste 0,1%. Dat komt omdat je jouw genen erft van je ouders. Al je genen heb je in tweevoud, het ene exemplaar kreeg je van je moeder, het andere van je vader. Aan de hand van je genen kan men dus achterhalen of je vader je biologische vader is.
De geur van je urine
Eigenschappen worden doorgegeven van generatie op generatie. Je bloedgroep, risico op bepaalde ziektes, aanleg voor sport, koppigheid, of je urine anders ruikt als je asperges hebt gegeten, en zo veel meer. Doordat we onze genen erven, kan men aan de hand van je genen je afstamming bepalen. Mannen hebben bijvoorbeeld een Y-chromosoom dat ze erven van hun vader, maar nooit van hun moeder. Een Y-chromosoom kan daarom nooit DNA uitwisselen met een ander Y-chromosoom. Het blijft intact van vader op zoon. Zo kan je over vele generaties heen ontdekken of 2 mannen verwant zijn in de mannelijke lijn, bijvoorbeeld de vader van de vader van de vader van je vader. Weetje: Als je zeven generaties teruggaat, heb je maar liefst 128 voorouders. Ga je dertig generaties terug, een klein millennium, dan zit je al aan een miljard voorouders!
Het bericht DAG 1: DNA bepaalt wie je bent verscheen eerst op Metro.
