Wie zegt nog nooit een leugen te hebben verkondigd, is meteen weer een leugentje rijker. We maken namelijk allemaal af en toe de waarheid wat mooier dan ze is. De redenen daarvoor zijn soms, maar lang niet altijd kwaadaardig.
Wat vind je eigenlijk van dat nieuw pittig kapsel van je collega en kom je echt steeds te laat door problemen met het openbaar vervoer? In je hoofd weergalmen wellicht de eerlijke antwoorden, maar uit je mond floept af en toe eerder een leugen. Hoe komt dat?
Lieve leugen
Goed nieuws: leugens kunnen in de eerste plaats een heel sociale reden hebben. “Vaak willen we de gevoelens van een ander niet kwetsen of willen we vermijden dat het gesprek ongezellig wordt”, zegt leugenexperte Sophie van der Zee bij Radio 1. Dus vermijden we maar een conflict door te zeggen dat die afschuwelijke paarse broek net heel goed bij iemands ogen past. Zulke leugens noemen experten ‘prosociale’ leugens: we verbloemen of verdraaien de waarheid om iemand anders beter te doen voelen.
Wat zegt zo’n soort leugen over ons als persoon? “Je kan pas bewust liegen als je een vermogen tot empathie hebt”, verklaart professor psychologie (KU Leuven) Patrick Luyten. “Anders gezegd: je liegt pas wanneer je ten volle begrijpt wat de impact van je gedrag kan zijn”, zegt hij in Knack. Liegen blijkt dus niet altijd zo slecht te zijn…
Leugentje om… eigen wil
Maar juich niet te vroeg: andere leugens zijn namelijk meer egoïstisch van aard. “Soms komt voor jezelf een leugen beter uit dan de waarheid. We willen onszelf vaak beter presenteren dan dat we eigenlijk zijn”, legt van der Zee uit. Daarnaast zouden we volgens Luyten de waarheid ook verdoezelen uit schaamte. “Je wilt iets verbergen of je wilt jezelf voor onheil behoeden”, vult hij aan. Uit onderzoek blijkt ook dat dit soort leugens de meest voorkomende zijn. Oeps…
Liegende baby’s
Op de vraag of het liegen een aangeleerde of aangeboren tactiek is, heeft van der Zee geen eenduidig antwoord klaar. “Wat we wel zien is dat baby’s en jonge kinderen snel een eerste manier van manipuleren toepassen.” Zo zouden baby’s vaak huilen zonder dat daar een echte reden voor is. “Kinderen van een jaar of twee leren naar verloop van tijd dat als ze huilen, ze snel aandacht kunnen krijgen.” Of de allerkleinsten dat trucje bewust of onbewust gebruiken, laat de experte in het midden.
Het bericht Daarom vertelt iedereen wel eens een leugen verscheen eerst op Metro.
