Wandel eens rond in je woonkamer. Hoeveel voorwerpen van kurk kan je vinden? Waarschijnlijk niets, behalve de kurk in je wijnflessen of een prikbord in een verloren hoekje. In Portugal is dat even anders. De Portugezen lijken wel geobsedeerd door het materiaal. De schors van de kurkeik krijgt een ereplaats in gastronomie, design, toerisme en zelfs de sportwereld. Niet toevallig is de Alentejo, een regio in Portugal, de grootste kurkproducent ter wereld. Zak af naar dit zonnige oord en verdiep je in de wereld van de kurk, want je kan er nog heel wat van opsteken. Zowel de Portugezen als de kurkeik hebben immers de kunst van slow living onder de knie: het zijn geduldige groeiers met oog voor kwaliteit.
De Alentejo is een zuid-centraal gebied in Portugal. De naam, «além do Tejo» betekent letterlijk «over de Taag». De regio wordt omarmd door het bruisende Lissabon en de populaire Algarve. Authentieke dorpjes en steden, zoals Évora en Monsaraz, zetten de toon. Toch hebben toeristen de weg naar de Alentejo nog niet gevonden.
Van boom…
De Alentejo wordt ook wel de «broodmand» van Portugal genoemd, door het open landschap met golvende graanvelden en vruchtbare grond.
De natuurlijke schatten van de Alentejo kan je bewonderen bij Herdade das Barradas da Serra, een familiehoeve op 5 kilometer van Grândola die al 200 jaar bestaat. De hoeve biedt agrarisch toerisme op zijn best. Je kan overnachten in een van de kamers, uitrusten aan het zwembad en genieten van de stilte die enkel verstoord wordt door het geblaat van een schaap.
Maar op een boerderij valt er ook van alles te leren. Pater familias Francisco neemt je mee op een wandeling over zijn domein en vertelt alles over de wilde zwijnen, herten, eucalyptusbomen en natuurlijk de kurkeiken. De Alentejo is met zijn mediterraans klimaat de perfecte thuis voor de bomen, al zit het geduldige karakter van de Portugezen er volgens mij ook voor iets tussen. «Als je een kurkeik plant, doe je eigenlijk een investering voor je kinderen en kleinkinderen. De boom geeft immers pas na veertig jaar voor het eerst zijn geheimen prijs, daarna kan zijn schors om de negen jaar geoogst worden. Gespecialiseerde arbeiders kleden met veel liefde de boom als het ware uit, zonder hem te beschadigen. Sterker nog, door de schors te schillen, leeft hij net langer», vertelt Francisco. Je vervolgt je weg naar de top van de heuvel, waar je een spectaculair zicht hebt op de oceaan en de bonte verzameling van eeuwenoude kurkeiken.
…naar de maan
Van de kurkschors worden uiteraard wijnkurken gemaakt, maar het jasje van de eik kent nog veel meer toepassingen die je kan ontdekken in een kurkatelier. Je koopt er handtassen, petten, schoenen, paraplu’s en zelfs meubels van – je raadt het al – kurk.
Kurk is een 100% natuurlijk materiaal. Er gaat niets verloren en is dus erg geschikt als ecologisch bouwmateriaal. Zo is een vloer van kurk niet alleen erg sfeervol, maar ook handig als isolatie voor je woning. Zelfs NASA kent de voordelen van kurk. Wist je dat er kurk in raketten verwerkt zit, omdat het materiaal zo licht is en goed isoleert?
…op het water
Ook de sportwereld heeft de lichte en waterafstotende karaktertrekken van kurk ontdekt. In de Alentejo hebben ze er niets beters op gevonden dan het materiaal te verwerken in een plank voor stand-up paddling. Bij de Minutos Dam zweef je over het water terwijl je de gele bloemetjes aan de oevers bewondert. Let wel op dat je koers houdt, want het water mag dan rimpelloos lijken, je laat je maar beter niet vangen door de wind!
…in bed
Natuurlijk mag een overnachting in het enige echte kurkhotel niet ontbreken. En wie kurk zegt, zegt duurzaam. Het Ecork Hotel bij Évora is dan ook het eerste erkende ecologische hotel in Portugal. Kurk kreeg een prominente plaats bij de bouw van het complex, en ook het rooftop zwembad wordt verwarmd met zonne-energie. Gasten slapen in kleine, witte huisjes, omgeven door kurkeiken, helemaal weg van de wereld. Een soort Center Parcs in kurkthema dus.
…tot fles
De bekendste vorm van kurk blijft uiteraard die in een wijnfles. Een wijnkurk laat het goedje in de fles nog een beetje ademen, zodat de drank verder kan rijpen en zeker niets van zijn smaak verliest. Zo dicht bij de kurkbron vormt de Alentejo dan ook een belangrijke wijnregio. De oude traditie van wijnbouw is lange tijd in verval geweest, maar vandaag is het de snelst groeiende wijnregio in Portugal. Je spot er talloze grote familiale wijndomeinen, waar ze je met veel plezier ontvangen om hun verhaal uit de doeken te doen.
Bij Fitapreta leidt Alexandra je rond in het 700 jaar oude kasteel, midden in de wijnranken. Alexandra en haar man Antonio staan voor de nieuwe generatie wijnbouwers. Ze schakelen over op biologische wijnen en laten de druiven zoveel mogelijk hun werk doen. Zo geven ze geen extra water aan de wijnranken, zodat de wortels van de plant dieper moeten graven en sterker worden. Neem hoe dan ook een fles ‘Sexy’ mee naar huis, de trots van Fitapreta in een knalroze verpakking!
Wijndomein Ervideira maakt slim gebruik van de omgeving. Op de grens met Spanje bevindt zich een meer Alqueva, en op de bodem laat Ervideira enkele wijnen rijpen. De inspiratie haalt de wijnmaker uit de expedities naar gezonken schepen, die na jaren op de bodem van de oceaan heel goede wijn verborgen. Het is een speciale ervaring, varen op het meer en terwijl nippen van de wijn die meters onder jou ligt te wachten. Kwaliteit kan je immers niet opjagen, dat weten de Portugezen als geen ander!
Praktisch
ETEN?
A Talha de Azeite in Grândola is een restaurant waar hele families verzamelen voor de authentieke keuken van de Alentejo. Tip: bestel ‘pyjama’, dat is codetaal voor de hele dessertkaart!
Facebook: @A Talha de Azeite
In Casa do Gadanha in Estremoz word je zowel omver geblazen door de heerlijke keuken als het mooie interieur met Portugese tegels. De nadruk ligt op food sharing, al wil je de ceviche en gegrilde groenten uit de houtoven liever niet delen.
SLAPEN?
Hotels in de Alentejo hebben oog voor design, en dat is bij Hotel Santiago niet anders. Dit nieuwe hotel combineert de traditionele stijl met nieuwe elementen en heeft een fantastisch restaurant met open keuken.
Herdade dos Delgados is een wit ruimteschip op de top van een heuvel aan het Alqueva-meer. Dit designhotel trakteert je op de mooiste vergezichten en is de ideale uitvalsbasis voor sterrenkijkers.
Meer inspiratie vind je op visitalentejo.pt
Dit artikel verscheen eerst op Metro: https://nl.metrotime.be/lifestyle/check-de-parabel-van-de-portugese-kurk
