Amandelmerk is de laatste jaren aan een ware opmars bezig. Steeds meer koffiezaakjes stellen het voor als een vegan alternatief voor koemelk. Zowel vegans als mensen die geen ‘gewone’ melk drinken, worden hier helemaal euforisch van, maar er is ook minder goed nieuws. De amandelindustrie heeft namelijk de dood van miljoenen bijen op haar geweten.
Vooraleer je zoals gebruikelijk je cappuccino met amandelmelk besteld, denk je maar beter twee keer na. Hoewel de melkvervanger in principe veganistisch is, komt die claim steeds meer onder druk te staan door de massale bijensterfte die de industrie veroorzaakt.
Monocultuur
Het is de Britse krant The Guardian die het probleem aan de kaak stelt. Central Valley in de Amerikaanse staat Californië is goed voor een indrukwekkende 80% van de wereldwijde amandelproductie. De rijen amandelbomen lijken zich haast oneindig uit te strekken doorheen de vallei. Op zich geen probleem, ware het niet dat de monocultuur het natuurlijke evenwicht in de regio danig verstoord. Niet alleen wordt andere beplanting zonder pardon verwijderd, maar bovendien worden de bomen op regelmatige basis besproeid met pesticiden, waaronder het beruchte glyfosaat.
Bestuiving
Ondanks de zeer gevorderde industrialisatie van de amandelteelt zijn er wel nog steeds bijen nodig voor de bestuiving. Amandelbedrijven sluiten daarom deals met zelfstandige imkers, die (een deel van) hun bijenkolonie enkele maanden per jaar ter beschikking stellen van de amandelteelt. Hoewel ze hier een aardig bedrag voor in ruil krijgen, kan die geldvergoeding nauwelijks op tegen de schade die de imkers hierdoor aan hun kolonie ondervinden. Dennis Arp, een imker die al veertig jaar in het vak zit, vertelt aan The Guardian hoe hij in de winter van 2018-2019 op enkele maanden tijd maar liefst 12% van zijn bijenpopulatie verloor. In heel Amerika zouden in die periode niet minder dan 50 miljard bijen – een derde van de totale populatie – gestorven zijn.
Die sterfte is voor een deel te wijten aan een daling van mogelijke habitats en ziektes, maar volgens biologische imkers en natuurorganisaties is er meer aan de hand. Door de monocultuur die onder andere de amandelindustrie met zich meebrengt, beschikken de bijen niet over een voldoende evenwichtige voedingsbron. Bovendien verspreiden ziektes en plagen zich veel makkelijker doordat bijenkolonies uit alle hoeken van Amerika gedurende de wintermaanden samenkomen in Central Valley. Ze nemen ziektes van elkaar over en zelfs als ze het overleven, verspreiden ze die ook over de rest van het land. Bovendien worden de insecten twee maanden vroeger dan gebruikelijk uit hun winterstand gehaald, waardoor hun weerstand verlaagt.
Alternatieven en maatregelen
Om de bijensterfte in te perken, werden er de laatste tijd verschillende initiatieven in het leven geroepen. De Almond Board of California publiceerde bijvoorbeeld een gids waarin ze imkers aanraden om hun bijen zo kort mogelijk in Central Valley te houden. Door de bedragen die ze krijgen van de amandelbedrijven, is het voor velen van hen echter moeilijk om die richtlijn te volgen. Het Bee Where-initiatief verplicht imkers dan weer om de locatie van hun kolonies door te geven aan de staat, terwijl boeren moeten laten weten wanneer ze pesticiden plannen te gebruiken. Een duurzame oplossing is dat echter niet. Om het bijenaantal ook in de toekomst te verzekeren, is het echter noodzakelijk om meer biodiversiteit te creëren. Het Bee Better-programma introduceert allerlei wilde planten in de plantages om de leefomgeving van de bijen diverser te maken en om de nood aan pesticiden in te perken. Häagen Dasz was de eerste grote speler om zich bij dat programma aan te sluiten.
De 81-jarige Glenn Anderson gaat er prat op geen pesticiden te gebruiken. Zijn plantages huizen niet alleen amandelbomen, maar ook andere flora en insecten om het natuurlijke evenwicht te verzekeren. Zijn opbrengst is daardoor wel lager, maar dat laat de Amerikaan niet aan zijn hart komen. “De imker waar ik mee samenwerk brengt elk voorjaar twintig van zijn zwakste kolonies naar mijn plantage zodat ze op krachten kunnen komen”, vertelt hij vol trots aan The Guardian. Volgens Glenn is zijn aanpak de enige duurzame en smaken industriële amandelen “naar karton”.
Het bericht Bijen sterven massaal door amandelmelk-hype verscheen eerst op Metro.
