Het Béjart Ballet Lausanne treedt binnenkort op in het Koninklijk Circus met twee balletten: ‘Syncope’ en ‘Brel et Barbara’. Voor Gil Roman, artistiek directeur van het Béjart Ballet Lausanne, is het de ideale gelegenheid om naar Brussel terug te keren. Hij kent de stad goed, want hij heeft er vaak gedanst met het Ballet du XXe siècle, de voorloper van het Béjart Ballet.
Kan je ons wat meer over beide balletten vertellen?
«Als eerste deel breng ik een creatie van jaren geleden, Syncope genaamd. Syncope is een dromerige reis. ‘Tomber en syncope’ betekent het bewustzijn verliezen. Wat gebeurt er dan? Deze vraag was de aanleiding om een ballet te creëren dat mij alle vrijheid biedt. Het is de bedoeling om gesyncopeerde bewegingen en de ritmiek uit te werken. Als tweede deel brengen we Brel et Barbara, zoals Maurice Béjart het heeft gemonteerd en zoals ik het jarenlang heb gedanst.»
Je laatste bezoek aan het Koninklijk Circus dateert van 15 jaar geleden. Is daar een specifieke reden voor?
«Het is gewoonweg niet gebeurd. Onlangs waren we in Vorst Nationaal en ik bereid mijn programma’s meestal voor in functie van de zalen waar we naartoe gaan. Maar we hebben het geluk om hier opnieuw te mogen zijn voor een intiemere vertoning.»
Is dit een speciale zaal voor jou?
«Het is een zeer speciale zaal waar ik veel van hou. Het is een zaal waarin ik mijn hele jeugd heb doorgebracht en enorm veel creaties heb opgevoerd. In 1979 ben ik bij het Ballet du XXe siècle begonnen en in 1987 is het gezelschap vertrokken om het Béjart Ballet te worden. We kwamen er elk jaar. Ik heb dus veel herinneringen aan deze plek.»
Wat is er in de danswereld veranderd sinds de laatste keer dat je naar hier kwam?
«Veel. De manier waarop we kijken en de snelheid van de bewegingen bijvoorbeeld. Het ritme van deze tijden is sneller. Daarom zijn er zaken die we vroeger deden en die we vandaag waarschijnlijk niet op dezelfde manier zouden doen.»
Heb je Brel en Barbara persoonlijk ontmoet?
«Ik heb nooit de kans gekregen om Brel te ontmoeten. Barbara heb ik in Brussel ontmoet omdat ze goed bevriend was met Maurice Béjart. Op een dag was ik in Brussel. Ik weet niet waarom. We waren met Maurice in À La Mort Subite. Ze kwam aan en was bedekt met een heleboel linten, maar de mensen herkenden haar meteen. Ze kwam ons stiekem ophalen om zo snel mogelijk te vertrekken. Het was een zeer grappige persoon, helemaal niet zoals ze zich in haar liedjes voordoet. Ze lachte erg graag.»
Is het niet ingewikkelder om balletten te maken op muziek met een diepzinnige boodschap zoals die van Brel en Barbara?
«Jawel. Het is moeilijk om voldoende afstand te nemen van de tekst en om er niet te dicht op te zitten. Je moet de tekst laten weerklinken, de zin en de gevoeligheid van het lied aanvoelen zonder het uit te beelden. Dat is zeer moeilijk.»
Je zegt dat je geboren bent om te dansen. Krijg je er dan nooit genoeg van?
«Neen, helemaal niet, omdat ik voortdurend opzoekwerk verricht. Enerzijds zijn er de balletten van Maurice die ik opnieuw speel omdat ik ervan hou en omdat ik ze graag naar de volgende generatie overbreng. Anderzijds is er het plezier van het creëren, ontdekken en opzoeken. Mocht ik er genoeg van hebben, dan zou ik niet doen wat ik doe.»
Hoe lang doe je erover om een ballet te creëren?
«Dat hangt ervan af. Ik denk bijvoorbeeld al jaren na over een ballet dat ik aan het creëren ben. Het is gebaseerd op John Zorn, een muzikant waar ik veel van hou. Ik ben eerst naar een stuk met twee of drie dansers gaan kijken en zo komen we vooruit. Stilaan gaat alles zijn gangetje en boek ik vooruitgang.»
Denkt je het juiste evenwicht gevonden te hebben tussen klassieke en hedendaagse creaties?
«Het blijkt te werken, aangezien we nog bestaan. De laatste keer in Vorst Nationaal was het eerste gedeelte een creatie en kwam het tweede gedeelte uit het repertoire van Maurice. Dat is wat ik ongeveer overal ter wereld breng: een evenwicht tussen creaties en repertoire. Dat hadden we met Maurice beslist. Ik vind het niet goed om een museumgezelschap te hebben dat alleen maar repertoire brengt. Creaties stimuleren de ontwikkeling van mijn huidige dansers. Ze boeken vooruitgang en dragen op hun beurt bij tot het oeuvre van Maurice.»
Reageert het publiek anders van land tot land?
«Het gezelschap bereikt overal zijn beoogde effect en Maurice Béjart is een topnaam. In België worden we als familieleden ontvangen. Sinds we het land hebben verlaten, worden we telkens vriendelijk onthaald wanneer we terugkomen. Het is wel zo dat sommige publieken eerder terughoudend of verrast zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan ons debuut in Japan toen het publiek niet applaudisseerde. Dat was vrij bijzonder voor de artiesten. Daarna zijn ze eraan gewend geraakt. Hetzelfde gebeurt in China vandaag. Maar het dansen heeft een voordeel: het brengt enorm veel emoties samen. Er is een ware eenwording met het publiek en dat is overal merkbaar.»
Hoe verklaar je dat het succes al zoveel jaren blijft duren?
«Dat is in eerste instantie aan Maurice te danken. Hij heeft heel wat gedaan. Hij is verschillende richtingen uit gegaan. Soms heeft hij zich vergist, maar alles wat hij creëerde was uit liefde voor het publiek. Onze balletten worden bovendien van generatie op generatie overgedragen. Sommige ouders zeggen aan hun kinderen: ‘Dit moet je toch echt gezien hebben.’ Onze balletten zijn ook erg verschillend. Het repertoire is zeer rijk.»
Zijn er mislukte balletten?
«Ja, daar kunnen we niet om heen. Ik herinner mij het ballet Mutation. Het was een heel belangrijk ballet over ecologie. Maurice maakte het eind jaren negentig, maar hij is gestrand en is nooit meer van wal kunnen steken. Ik heb het nochtans onlangs opnieuw gezien en er zijn passen die prachtig geregeld zijn. Maar als directeur van een gezelschap heb je altijd de verantwoordelijkheid om je dansers te laten dansen. In de periode van het Ballet du XXe siècle waren er tussen 60 en 80 personen. Maurice was dus soms verplicht om grote ensembles te maken om de dansers van het gezelschap iets te geven en niet omdat het Ballet dat nodig had.»
Clément Dormal
Het Béjart Ballet Lausanne treedt op in het Koninklijk Circus van 1 tot 5 mei. Meer info op de website.
Het bericht Béjart Ballet Lausanne treedt op in Brussel: “De balletten van Maurice worden van generatie op generatie doorgegeven” verscheen eerst op Metro.
