Artificiële intelligentie voltooit de ‘Onvoltooide Symfonie’ van Schubert

Muziek draait om creativiteit en emoties, dus enkel mensen kunnen componeren, toch? Daar dacht smartphonefabrikant Huawei anders over, en het bedrijf besliste een half jaar geleden om een einde te breien aan de intrigerende ‘Achtste Symfonie’ van de Oostenrijkse componist Schubert. Mét behulp van artificiële intelligentie (AI).

Huawei ging eerder al aan de slag met de nieuwe technologie. De technologiereus liet een smartphone een auto besturen en leerde dove kinderen lezen met behulp van een app. Deze keer verdiept Huawei zich in muziek. Het AI-model van de Mate 20 Pro-smartphone analyseert het timbre, de toonhoogte en de maat van de bestaande eerste en tweede delen van de symfonie van Schubert en genereert vervolgens de melodie voor de laatste, ontbrekende derde en vierde delen.

Een opvallende keuze, want muziek schrijven is een heel creatieve bezigheid, niet meteen iets dat je linkt aan een smartphone. «Wij willen tonen dat technologie niet alleen praktische doelen heeft, maar ook kan ingezet worden voor kunst. Artificiële intelligentie vormt, in tegenstelling tot wat men beweert, absoluut geen bedreiging voor de menselijke creativiteit. Daarom hebben we een componist gevraagd om het werk van de smartphone af te maken», vertelt Walter Ji, president van Huawei West-Europa. «Lucas Cantor stelt de partituren die onze smartphone geschreven heeft samen en vult enkele hiaten in, zodat het werk klaar is om door een symfonisch orkest te spelen. Technologie en mens vormen zo een perfecte synergie», aldus Ji.

De componist die aan de slag gaat met de partituren van de computer, is niet van de minste. Filmcomponist Lucas Cantor (foto rechts) won al twee Emmy Awards. «Ik heb de mail met de vraag om mee te stappen in dit project niet eens helemaal gelezen, zo enthousiast was ik. De ‘Achtste Symfonie’ van Schubert spreekt zo tot de verbeelding omdat niemand weet waarom hij die niet afmaakte. Ik denk dat de wereld nog niet klaar was voor een voltooide symfonie. Het is namelijk erg moderne muziek», vertelt de Amerikaan.

Op de vraag of een computer creatief genoeg is om muziek te schrijven, antwoordt Cantor duidelijk. «Een computer valt nooit zonder ideeën. Net als een menselijke componist, moet de software heel vaak opnieuw beginnen en zijn niet alle creaties bruikbaar. Maar het voordeel van technologie is dat het allemaal heel snel gaat, zonder in te boeten aan kwaliteit. Op 3,5 weken tijd hebben we samen 18 minuten muziek gecomponeerd. Dat is een record voor mij», zegt Cantor.

Volgens de filmcomponist is de software ook in staat om emoties op te roepen, die gelijkaardig zijn aan die van het originele werk van Schubert. «De meest evocatieve stukken van de symfonie zijn van de hand van de technologie. Soms vergat ik dat ik met een computer samenwerkte. Ik wou hem meenemen op café om hem te bedanken voor al zijn werk, maar dat ging natuurlijk niet. Een computer heeft ook geen kapsones, een groot verschil met een echte muzikant», lacht Cantor.

De première van de volledige ‘Achtste Symfonie’ van Schubert wordt uitgevoerd door het uitstekende English Session Orchestra, dat overigens maar een week de tijd kreeg om de volstrekt onbekende muziek in te studeren. Of Schubert zich zou kunnen vinden in het einde van zijn symfonie, zullen we nooit weten, maar er is wel een verschil merkbaar tussen de twee originele en de twee nieuwe delen. Schuberts muziek is ingetogen, terwijl je de samenwerking tussen Cantor en de computer als uitbundig en filmisch kan omschrijven. Beide delen zijn prachtig om naar te luisteren, maar ze liggen niet in dezelfde lijn.