Voor wie zijn werk verliest, valt het leven vaak als een kaartenhuisje in elkaar. Hoewel je inkomen wegvalt, blijkt uit onderzoek dat het vooral de psychologische factoren zijn die ervoor zorgen dat mensen in een neerwaartse spiraal terechtkomen. Met name het gevoel van nutteloosheid weegt mentaal zwaar door.
In Duitsland hebben wetenschappers onderzoek gedaan naar het verband tussen werk en stress. Voor de studie kregen meer dan 1.000 Duitse werklozen een vragenlijst voorgeschoteld die ze moesten invullen. Daarna werden ze 2,5 jaar opgevolgd. Het resultaat werd vervolgens gepubliceerd in het vaktijdschrif Journal of Occupational Health Psychology.
Nutteloosheid
Uit de studie bleek dat de stress die proefpersonen ervoeren niet uitsluitend toe te schrijven was aan het verlies van inkomen. Er speelden heel wat pyschologische factoren mee waarvan het gevoel van nutteloosheid een van de meest frappante was. “Ze misten het gevoel dat het iets uitmaakte dat ze er waren, dat ze iets bijdroegen. Ze hadden het gevoel dat ze thuis wat buiten de maatschappij stonden en niet meer echt nodig waren”, vertelt Nathan Van den Bergh aan Het Laatste Nieuws. Van den Bergh is onderzoeker bij de vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie van de Universiteit Gent en volgde het Duitse onderzoek op met veel interesse. “Mensen zullen langer blijven stilstaan bij het gevoel dat ze zich niet meer nuttig kunnen maken. En dat kan tot een neerwaartse spiraal leiden”, voegt de wetenschapper eraan toe.
Structuur en sociaal contact
Een andere factor die een grote rol speelt is het gevoel van competentie. “Die psychologische factor werd in de modellen vaak over het hoofd gezien”, stelt Van den Bergh. Daarnaast gaat het verliezen van een job vaak gepaard met een gevoel van maatschappelijke vervreemding. “Een job levert ook structuur en sociaal contact. Die kunnen verarmen of zelfs wegvallen”, vertelt de onderzoeker. “Een job laat daarnaast toe om naar een hoger gezamelijk doel te streven. Je job geeft je status en je plaats in de maatschappij mee vorm, terwijl werkloosheid die net bemoeilijkt.
UGent
Van den Bergh was zelf niet betrokken bij de Duitse studie, maar voert wel gelijkaardig onderzoek aan de Universiteit Gent. Met zijn team analyseert Van den Bergh de impact van werkloosheid. “Volgens ons zijn de Duitse bevindingen nog maar een deel van de verklaring”, stelt Van den Bergh. “Niet iedereen ondervindt immers in dezelfde mate stress als hij of zij werkloos is. Een van de factoren die volgens de eerste voorlopige resultaten ook een rol speelt, is de neiging om te piekeren.” Negatieve gedachten zorgen ervoor dat je stressgevoel stijgt, wat leidt tot meer angstige of depressieve klachten. Al die factoren hopen zich op en bemoeilijken de zoektocht naar een nieuwe job.
Vijftigplussers
Een groep die gemakkelijk uit het oog verloren wordt, is die van de vijftigplussers. “Zij hebben het niet makkelijk”, aldus Van den Bergh. “Werk vinden is op hun leeftijd niet evident en zij kunnen zich na verloop van tijd steeds meer gaan afvragen of het überhaupt nog zal lukken om weer aan de slag te gaan, of ze nog verder zullen kunnen bouwen aan hun pensioen en of ze geen financiële moeilijkheden zullen krijgen als hun uitkering steeds verder afneemt. Zij vormen een kwetsbare groep”, concludeert Van den Bergh.
Het bericht Gevoel van nutteloosheid weegt zwaar door bij werklozen verscheen eerst op Metro.
