Belangrijke emoties, zoals verliefdheid, zijn universeel. De meeste talen hebben er dan ook een begrip voor. Toch zijn er ook kleinere en schijnbaar triviale woordjes die in bijna elke taal voorkomen, waaronder ‘huh’. Tot die ontdekking kwam een onderzoeksteam na een groot meertalig onderzoek.
Het Afrikaanse land Ghana, de Aziatische Democratische Volksrepubliek Laos en het Zuid-Amerikaanse land Ecuador hebben alvast één ding gemeen. De inwoners maken allemaal gebruik van het tussenwerpsel ‘huh’ om aan te geven als ze iets niet snappen en meer uitleg nodig hebben. Dat ontdekten de linguïsten Dingemanse, Torreira en Enfield na een groot onderzoek, dat gepubliceerd werd in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS ONE.
Hun studie was toegespitst op hoe mensen misverstanden oplossen via taal. De bovengenoemde landen zouden niet de enige zijn die ‘huh’ kennen. De taalkundigen vermoeden namelijk dat het woordje in elk dorp en in iedere stad ter wereld in omloop is, ongeacht de cultuur, levensstijl of taal die de bevolking erop nahoudt.
‘Huh’ klinkt in veel talen bijna hetzelfde
Anna Wierzbicka, een taalkundige aan de Australian National University, schat dat er maar 60 woordbetekenissen zijn die wereldwijd hetzelfde zijn. Vaak gaat het hierbij om simpele basiswoorden, zoals ‘goed’, ‘jij’ en ‘mensen’. Dat het woordje ‘huh’, dat ogenschijnlijk weinigzeggend is, daarbij hoort, is opmerkelijk. Nog eigenaardiger is dat het tussenwerpsel over alle onderzochte talen heen treffende gelijkenissen vertoont wat de fonetische schrijfwijze aangaat. Column 2 in onderstaande tabel toont namelijk aan dat ‘a:’ (Cha’palaa in Ecuador) ‘hã:’ (Laos) en ‘hã’ (minderheidstaal Siwu in oostelijk Ghana) sterk op elkaar lijken en duidelijk verwant zijn aan het Engelse ‘huh’. De interjectie is daarin uniek, want zwakkere woorden om verduidelijking te vragen, zoals ‘wat’ in het Nederlands (column 1), zijn wel heel verschillend in andere talen. Denk maar aan het Franse ‘quoi’ en het Italiaanse ‘cosa’.
De vaststelling dat ‘huh’ in zoveel talen voorkomt, is op zich al opmerkelijk, maar wat het tussenwerpsel extra bijzonder maakt, is dat het ook overal auditief bijna hetzelfde klinkt. Om te verifiëren of het woord echt op dezelfde manier uitgesproken wordt, gebruikten de taalkundige onderzoekers opnames van alledaagse gesprekken. Daaruit isoleerden ze het gebruik van ‘huh’ om het te kunnen vergelijken in tien verschillende talen. Het resultaat was dat er een opvallende overeenkomst werd gevonden qua uitspraak. Er waren wel lichte variaties, maar veel minder dan verwacht.
Hoewel ‘huh’ dus in veel landen voorkomt, is het moeilijk om te zeggen dat het een universeel woord is. Daarvoor zouden alle wereldtalen onderzocht moeten worden, terwijl de linguïstiek vaak op basis van een subgroep van talen werkt en iets als algemeen geldend beschouwt tot er een tegenvoorbeeld wordt gevonden. Dat geldt ook voor dit onderzoek. Er werden wel 31 talen uit 16 verschillende taalfamilies bestudeerd, waardoor de geloofwaardigheid van de analyse stijgt.
Het nut van ‘huh’
Tijdens hun studie ontdekten de drie taalkundige onderzoekers dat ‘huh’ in elke taal op dezelfde manier gebruikt wordt om aan te geven dat we iets niet begrepen hebben. Het tussenwerpsel signaleert verwarring en heeft als doel om onduidelijkheden in conversaties uit te klaren. Omdat een gesprek meestal op een relatief snel tempo verloopt, is er maar een fractie van een seconde tijd om tussen te komen en een probleem kenbaar te maken. ‘Huh’ bevat maar één lettergreep en kan dus snel en gemakkelijk ingezet worden om te reageren. Bovendien bevat het woord in elke taal de klinkers die het gemakkelijkste uit te spreken zijn als de tong in een ontspannen positie is.
Het bericht BIZAR. Dit woord bestaat in de meeste talen wereldwijd verscheen eerst op Metro.
